Mumyalanmış olarak bulunan birtakım dinozor fosillerinin baş karıştırıcı olduğu bir gerçek. Çünkü dinozorlarla insanlığın tıpkı vakit diliminde yaşamadıklarını biliyoruz. Paleontologlar da, dinozorların eski Mısırlılar yahut İnkalarda olduğu üzere organlarını çıkardıktan sonra ölülerini sarmalamadıklarından ve bir Budist geleneğinden birtakım keşişler üzere kendi kendilerini mumyalamaya kalkışmadıklarından çok eminler.
Peki bugüne kadar bulunan mumyalanmış dinozor fosilleri nasıl gerçek olabiliyor? Yanıt, dinozorların derisinde gizli. Cildin en azından bir kısmı hayatta kaldığı için, “mumyalanmış” olarak tanımlanan birtakım dinozor fosilleri bulunuyor.
Fosillerde derinin korunması azdır ve paleontologlar bunun dikkate bedel bir durum kombinasyonu gerektirdiğini düşünüyor. Lakin son keşifler, bunun daha evvel düşünüldüğü kadar ender olmadığını gösteriyor. Tennessee-Knoxville Üniversitesi’nden Dr. Stephanie Drumheller ve meslektaşları, etrafta neden beklenenden daha fazla derili dinozor fosili olabileceğine dair bir açıklama sundular.
Geleneksel mumyalama görüşü, derinin korunmasının karkasın kurumasını ve daha sonra ne leşçilerin ne de çürüyen bakterilerin ona ulaşamayacağı kadar süratli bir halde gömülmesini gerektirdiğini savunuyor. Bu nedenle, Hell Creek oluşumundaki Pretty Butte yakınında NDGS 2000 isimli bir Edmontosaurus’un, sağlam deri modülleri üzerinde ısırık izleriyle keşfi bu klasik görüşe karşı bir soru işareti oluşturdu. Bunlar mumyalanmış bir dinozor üzerinde bildirilen birinci etobur belirtileriydi.
Açıkça, bu örnek süratli bir biçimde gömülerek leşçilerden korunmamıştı. Buna karşın, derinin dolgulu değil özgün olduğunu gösteren bozulmuş proteinlerin bulunduğu bir mumyalama meydana geldi.
Drumheller’in açıklaması, geç Kretase’de Edmontosaurus derisinin lezzetli bir yiyecek olarak görülmediğini belirtiyor. Bunun yerine bu şanssız bireyle ziyafet çeken timsah akrabaları, onun iç organlarına ulaşmak istemiş. Derideki ısırık izleri, bir manisi kaldırma uğraşlarını temsil ediyor. Bariyerin üstesinden geldikten sonra, lezzetli kesimleri yediler ve derilerini ve kemiklerini bıraktılar. Makale, etoburların açtığı deliklerin “çözünmeyle bağlantılı gazların, sıvıların ve mikropların kaçmasına” müsaade verdiğini öne sürüyor.
Yazarlar, sürece akılda kalıcı “kuruma ve sönme” (dessication and deflation) ismini verdiler ve çağdaş göğüslü derilerini koruduğunun gözlemlendiğini belirttiler. Lakin, şu anda çıkarılmakta olan şaşırtıcı derecede korunmuş hadrosaur da dahil olmak üzere, evvelki tüm dinozor mumyalarının bu formda ortaya çıktığını öne sürmüyorlar. Bunun yerine, dinozor derisinin çağlar boyunca hayatta kalabilecek bir şeye dönüştürülmesi için en az iki farklı yol olduğunu öne sürüyorlar.
Yazarlar, NDGS 2000 keşfedilmiş olmasaydı bile, kuruma ve süratle gömülme süreçlerinin sahiden birbirleriyle büyük bir ahenge sahip olmamasından ötürü mumyalamanın klâsik açıklamasında bir sorun olduğunu belirtiyorlar.
Makale, “Bu çelişkili müdafaa baskılarına ait açıklamalar, gerçekçi olmayan süratli kuruma modlarına dayandıkları yahut daha küçük leşçilerin ve ayrıştırıcıların tesirlerini göz gerisi ettikleri için ekseriyetle spekülatif ve tatmin edici değil” diyor.
O sırada Kuzey Dakota’nın iklimi ve kemiklerindeki timsah biçimli diş izleri göz önüne alındığında, muhtemelen bu Edmontosaurus için olduğu üzere, ıslak ortamlarda ölen dinozorlar için daha da büyük sıkıntılar bulunuyor.
Genellikle yalnızca küçük dinozor derisi kesimleri hayatta kalır, lakin NDGS 2000 için durum bu türlü değil. Ön sağ bacağının yanı sıra art yarısının derisinin birçok sağlam kalmış durumda.
North Dakota Geological Survey’den ortak müellif Dr. Clint Boyd yaptığı açıklamada; “Deri üzere yumuşak dokular, vefattan sonra bir karkasla etkileşime giren öbür hayvanlar hakkında da eşsiz bir bilgi kaynağı sağlayabilir” diyor.
Araştırma, PLOS ONE’da açık erişim olarak yayınlandı.