Altı uzay aracından ve dünyadaki en güçlü teleskoplardan kimilerinden yapılan müşahedeler, Jüpiter’in atmosferindeki sıcaklıkların düşünülenden çok daha fazla değiştiğini gösteriyor. Bu dalgalanmaları takip eden gökbilimciler, uzak bölgelerin “bağlantılı” göründüğünü, birindeki değişimlerin ortada besbelli bir tesir olmaksızın çok uzakları etkilediğini buldu.
Galileo’nun teleskobunu Jüpiter’e çevirmesinden kısa bir müddet sonra, gaz devinin ekvatoruna paralel olarak değişen beyaz ve kırmızımsı kahverengi nesiller beşerler tarafından fark edildi. Daha sonra gönderilen uzay araçlarına nazaran son derece ilkel olan Pioneer 10 ve 11 bile beyaz şeritlerin daha koyu renkli olanlardan daha soğuk olduğunu belirleyebiliyordu.
NASA’nın Jet Tahrik Laboratuvarı’ndan Dr. Glenn Orton, nesillerin sıcaklıklarının vakitle neden ve nasıl değiştiğini bulmak için araştırmasına başladı. Ve en sonunda, araştırma başladığında şimdi doğmamış ortak yazarlarla birlikte Orton, Nature Astronomy mecmuasında kıymetli gelişmeleri bildirdi.
Jüpiter büyük oranda gazdan oluşuyor olsa da, çok fazla karışmayan katmanları da bulunuyor ve bunların kimileri troposfer ve stratosfer olarak isimlendiriliyor.
Troposferin sıcaklığı jenerasyona nazaran değişse de, gökbilimciler mevsimler ortasında çok fazla değişim olmasını beklemiyorlardı. Jüpiter, Dünya’ya nazaran çok daha dairesel bir yörüngeye ve sadece 3° eğimli bir eksene sahip. Bu sebepten ötürü, yarım küreleri neredeyse her vakit eşit ışık maruziyeti alıyor.
Ancak dev gezegeni daha fazla uzay aracı ziyaret ettikçe ve yüz milyonlarca kilometre uzaktaki belli pozisyonlardaki sıcaklıkları ölçebilen teleskoplar inşa edildikçe, Orton ve meslektaşları Jüpiter’in jenerasyonları ve pozisyonuna nazaran sıcaklık değişimleri hakkında etkileyici bir bilgi seti topladılar. Sırasıyla dört, 7-9 ve 10-14 yıl süren döngüler bulundu. Bu en uzun döngünün gerisinde Jüpiter’in Güneş etrafındaki yörüngesi olabilir fakat temas besbelli değil. Birinci iki döngü ise biraz daha gizemli.
Yine de, muhakkak bir nesildeki sıcaklık artışlarının, ekseriyetle tıpkı enlemdeki zıt sıcaklıktaki düşüşlerle eşleştiği bulundu. Komşu jenerasyonlarda ilişkili değişiklikler yaşanmadan, sahiden mevsimler varmış üzere gözüküyordu. Bu desen, ekvatordan 16°, 22° ve 30° pozisyonlarında güçlüydü.
Orton yaptığı açıklamada, “Bu, hepsinden daha şaşırtan olanıydı” dedi ve devam etti: “Çok uzak enlemlerde sıcaklıkların nasıl değiştiği ortasında bir ilişki bulduk. Bu, Dünya’da gördüğümüz, bir bölgedeki hava ve iklim modellerinin, atmosfer boyunca çok uzak aralıklarda ‘bağlantılı’ üzere görünen değişkenlik modelleriyle öbür bir yerdeki hava durumu üzerinde gözle görülür bir tesiri olabilmesi olayına benziyor.“
Ekvatoral troposferdeki ve 60-70 kilometre üstteki stratosferdeki sıcaklıklar ortasında da karşı bir münasebet görülüyor. Bu, Satürn’ün atmosferinde görülen dikey sıcaklık dalgalarına benziyor ve daha kolay bir açıklaması olabilir.
Venüs’ün atmosferini incelemek, meteorologları denetimden çıkmış bir Sera tesirinin sonuçları konusunda uyardı. Birebir formda, Mars ile yapılan karşılaştırmalar da kendi gezegenimizin atmosferini keşfetmemize yardımcı oldu. Artık de Jüpiter atmosferinde yapılan keşifler, Dünya’mız hakkında daha fazla görü sağlayabilir.