2010 yılının Aralık ayında, İrlanda’da 76 yaşındaki bir adam, oturma odasının tabanında durup dururken yanarak öldü. Yaklaşık bir yıl sonra, bir isimli tabip resmi olarak tuhaf bir fenomenden öldüğüne karar verdi: Resen insan yanması.
Bu olgu, yüzyıllardır anlaşıldığı formuyla, bir cismin rastgele bir dış kaynak tarafından tutuşturulmadan apansız alev alması olarak açıklanıyor. Adelaide Üniversitesi’nden bir patolog olan Roger Byard, Insider’a, İrlandalı adamın olayında isimli tıp vazifelilerinin kurbanın ellerinin ve ayaklarının sağlam olduğu, gövdesinin ve başının ise yanarak kül olduğu bir sahneyle karşılaştığını söyledi. Bu tip olaylarda olduğu üzere, yakındaki mobilyalar en az seviyede hasar görmüştü.
Byard, zaten insan yanması gerçek bir fenomense, neden daha sık olmuyor sorusunun karşılığını aradı. Çünkü son 300 yılda, bu çeşit bir olay yaklaşık 200 defa yaşandı.
Byard, açıklamasında şöyle diyor: “Gerçek şu ki, beşerler yanıyor – ancak tabiatıyla değil.”
Yüzyıllar boyunca “kendiliğinden insan yanması”
14. yüzyılın sonlarında, Polonus Vorstius isimli bir şövalye alevler içinde patlamadan evvel bir gece şarap içmişti ve İtalya’dan şimdi gelmişti. Bunun da tesiriyle, ansızın alevler içinde kalan bir insan fikri, çoklukla aşırı alkol tüketimi ile ilişkilendirilirdi.
Charles Dickens, 1853 tarihli “Kasvetli Ev” isimli romanında efsane hakkında yazarak mitin alevlerini körükledi. İçinde alkolik olan Krook isimli bir karakter zaten alev alıyor ve yanarak ölüyordu.
Bu tip olaylar, alkolün yanı sıra yüzyıllar boyunca Allah’ın ziyaretine, obeziteye yahut bağırsak gazlarına da bağlandı. Fakat Byard, bu teorilerin fazla bilimsel yükü olmadığını söylüyor ve ekliyor: “İnsanların yanması akla yatkın ve birkaç anlatıma nazaran hakikat olsa da, bunun tabiatıyla meydana geldiği fikri yanlış. Evet, insanların bedenleri yanar, fakat bunun resen yanma olarak meydana geldiğine dair muhakkak hiçbir delil yok.”
Byard, pratik olarak her olayın altından harici bir alev kaynağı bulunduğunu söylüyor. En yaygın hatalılar olaraksa yanan sigaralar, lambalar yahut mumları gösteriyor.
Bilim, bedenlerin bir mum üzere davranabileceğini söylüyor
İnsanların zaten yanmasına ait son devirdeki yaygın bilimsel açıklama fitil tesiri olarak bilinir ve insanların mumlar üzere davranabileceğini öne sürer.
1998’de, bir BBC televizyon programının kesimi olarak, İngiltere’deki bilim inanları misal şartları meyyit bir domuzla tekrarladılar. Domuzu ateşe vermeden evvel bir battaniyeye sardılar. Domuzun ayakları geride bırakıldı – tam olarak bildirilen birçok zaten yanma olayında görüldüğü üzere.
Fitil teorisi, yağın bir yakıt kaynağı üzere davrandığını ve bir insan bedeninin tutuştuktan sonra kendi yağıyla yanabileceğini ileri sürer. Bu ortada battaniyeler ve giysiler mum fitili üzere davranır.
Byard, “Battaniyelere sarılmış, alkollü içki içen ve temel olarak akaryakıt yahut akaryakıtla hızlandırıcı üzere davranan alkollü içkileri döken insanları hayal edebilirsiniz” diyor ve ekliyor. “Bu büyük alkol havuzuna bir sigara atıyorlar, sonra tutuşuyor ve çok yavaş yanıyor. Yağın aslında çok düşük sıcaklıklarda yanabileceğini biliyoruz.”
Eller ve ayaklar daha az yağ içerdiğinden, alev tarafından büsbütün tüketilecek kadar yakıt sağlayamıyor.
Byard, son olarak “insanlar kent efsanesine inanıyor” diyor ve kelamlarını “altta yatan sistem, ilahi müdahaleden çok, çok daha basit” diyerek tamamlıyor.