Global ısınmanın böcek çeşitleri üzerindeki tesiri hakkında açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Ahmet Hakyemez, dünyada her coğrafik bölgenin sahip olduğu ekosistemde yaşayan hayvan ve bitki çeşitlerinin sayıca çokluğunu anlatan biyolojik çeşitliliğin, insanların sıhhatini, çevreyi ve ekosistemleri istikrarda tutup desteklediğini belirtti.
Böceklerin, yeryüzündeki hayvanların dörtte üçünü oluşturduğunu, biyoçeşitliliğin ve ekosistemin devamlılığında değerli yere sahip olduğunu vurgulayan Hakyemez, “Yeryüzündeki her bir canlı, ekosistemin devamı açısından büyük kıymet taşıyor. Bu ekosistem epeyce hassas bir istikrara sahiptir. Kelam konusu bu ekolojik istikrarda 1 milyondan fazla çeşitle böcekler, kıymetli bir yer tutmaktadır” dedi.
Hakyemez, şöyle devam etti:
“Böcekler, ekosistemde kendi besinini sağlayan bitkilerin üremesini, bulundukları ortamdaki toprağın havalanmasını, bitki kök sistemini havalandırarak oksijen almasını, bitki tohumlarının uzak bölgelere taşınmasını, ziraî eserlere ya da ağaçlara ziyan veren cinslerle beslenip, yabancı otların çok halde çoğalmasını önleyerek, artık unsurların geri dönüşümünü sağlayarak, eserlerinden faydalanılarak ekosistemin devamlılığına çok büyük katkılar sağlar.“
EN ÇOK GÖÇ EDEN BÖCEK CİNSLERİ
Böcek popülasyonlarının stabil değil dinamik olduğunu ve kimi böceklerin geniş çapta yayılış gösterdiğini belirten Hakyemez, kalıtsal özellik, düşük nem, besin azlığı ve kalabalıklaşma üzere nedenlerin yanında global ısınma ve iklim değişikliğinin tesiriyle ortaya çıkan sıcaklık artışının da kimi böcek çeşitlerinin ömür alanlarını etkileyerek göç davranışının artmasına neden olacağını lisana getirdi.
Böceklerin bilhassa uzak aralıklara göç etmesinde hava akımlarının son derece tesirli bir faktör olduğunu vurgulayan Hakyemez, “Örneğin, Kuzey Afrika’da yaşayan Sphingidae (lepidoptera) kelebeklerinin güney rüzgarlarının yardımıyla Akdeniz’i aşarak Kuzey Almanya’ya kadar geldikleri bilinmektedir” diye konuştu.
Göç eden böcek çeşitleri ortasında en bilinenlerin kelebek ve çekirgeler olduğunu anlatan Hakyemez, “Göçe katılan böcekler tek tek uçtukları üzere kümeler hatta sürüler halinde de uçabilir. Uçuş müddeti birkaç saat sürebildiği üzere günlerce de devam edebilir” dedi.
Global ısınma ve iklim değişikliğinin böcekler üzerinde göç dışındaki tesirlerine de değinen Hakyemez, şunları kaydetti:
“Global ısınma böcekler dahil birçok hayvanın biyolojisini ve davranışını etkileyebileceği üzere onların ömür alanlarında ve beslenme alışkanlıklarında değişimlere neden olabilmektedir. Böcekler yeryüzünde bulunan canlı cinslerinin büyük bir çoğunluğunu oluşturmaları nedeniyle global iklim değişiklerinden en fazla etkilenecek canlı kümelerinin başında gelmektedir.
Global iklim değişikliği sonucu artan sıcaklığın böceklerin gelişimi, üremesi, hayatta kalma müddeti, popülasyon yoğunluğu ve cinslerin yayılmasına direkt tesiri bulunmaktadır. Etraf faktörleri ortasında sıcaklığın böcekler üzerine tesirinin daha yüksek olduğu, yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Sıcaklık artışı, böceklerin fizyolojilerinin hızlanmasıyla daha kısa müddette gelişmelerine, üreme gücünde artışa neden olarak yılda verdiği döl (nesil) sayısının da artmasına neden olmaktadır. Global ısınmayla böcek tiplerinde süratli bir nüfus artışı yaşanması kaçınılmazdır.“
“STRATEJİLER, İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE NAZARAN REVİZE EDİLMELİ”
Hakyemez, böceklerin göç hareketlerinin dünyanın her tarafında büyük ekonomik ziyanlar getirebildiğini vurgulayarak, “Bu durum, mevcut zararlıların yanında daha evvel bölgede görülmeyen böcek çeşitlerinin tarım ve orman yerlerinde ortaya çıkmasıyla ziyanlı sayılarında artışa bağlı olarak ekonomik kayıpların da artmasına yol açacaktır” tabirlerini kullandı.
Göçlerin birçok hayvansal ve bitkisel hastalığın yayılmasına neden olduğuna dikkati çeken Hakyemez, bu nedenle böcek ve hastalıklarla çabada belirlenen stratejilerin, iklim değişikliğine bağlı olarak revize edilmesi tavsiyesinde bulundu.
Ormanlarda biyolojik çeşitliliğin ve doğal istikrarın korunmasının, ormanların sürdürülebilir idaresinin temel şartlarından olduğunu lakin kimyasal çabayla biyolojik çeşitliliğe büyük ziyan verilerek zararlıların daha da tesirli olmasına yer hazırlanabileceğini belirten Hakyemez, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu nedenle ormanlarda biyolojik çaba prosedürlerinin tercih edilmesi büyük ehemmiyet taşımaktadır. Ülkemiz ormanlarında biyolojik uğraş kapsamında binlerce yırtıcı böcek laboratuvarlarda üretilerek sorunlu alanlara bırakılmaktadır. Örneğin ülkemizde dev kabuk böceğine (dendroctonus micans) karşı rhizophagus grandis, çam kese böceğine (thaumetopoea pityocampa) karşı calosoma sycophanta üretilip ziyan gören alanlara bırakılmaktadır. Yeniden biyolojik uğraş kapsamında ormanlarımıza kuş yuvaları asılmakta, karınca (formica rufa) nakilleri yapılmaktadır.“