Kimi çok uzun göç uçuşlarına çıkan kuşlar ve uçan böcekler üzere hayvanlar gezegenimizde yollarını nasıl buluyor? Bu soru bugün hala karşılığını arıyor ancak bu, hayvanların nasıl istikametlerini bulduğunu anlamanın değerli bilimsel keşiflere yol açabileceğini öne süren Albert Einstein’ın da ilgisini çeken bir şeydi.
Independent Türkçe’nin derlediği habere nazaran, Einstein’ın hayvanlarla ilgili çalışmalara olan ilgisi radar araştırmacısı Glyn Davys’e gönderdiği ve daha evvel yayımlanmamış kısa bir mektupta ortaya çıktı. Dul eşi Judith Davys mektubu Avustralya’daki Melbourne kentinde yer alan RMIT Üniversitesi’nden araştırmacılarla paylaştı.
Araştırma grubu son keşiflerin “Einstein’ın 72 yıl evvelki niyetini desteklediğini” söyledi.
Einstein’ın mektubu üzerine kaleme alınan yeni bir makalenin başyazarı olan RMIT’den Doçent Adrian Dyer, daha evvel arılar üzerine kıymetli çalışmalar da yayımlamıştı.
Dyer mektubun, Einstein’ın hayvanların incelenmesiyle yeni keşiflerin nasıl ortaya çıkacağını tasavvur ettiğini gösterdiğini söylüyor.
Dyer, “Einstein’ın yeni fiziğin hayvanların duyusal algısından gelebileceğini ortaya atmasından 70 yıl sonra, istikamet bulma ve fiziğin temel unsurları hakkındaki anlayışımızı zorlayan keşifler görüyoruz” dedi. Ayrıyeten mektup Einstein’ın önde gelen bir arı ve hayvan duyuları araştırmacısı olan Nobel ödüllü Karl von Frisch’le tanıştığını da ortaya koyuyor.
Nisan 1949’da von Frisch, bal arılarının gökyüzünden yayılan ışığın polarizasyon modellerini kullanarak yollarını nasıl daha tesirli halde bulduğuna dair araştırmasını sunmuştu.
Einstein’ın, von Frisch’in konferansına katıldığı günün ertesinde, iki araştırmacı özel bir toplantıda buluşmuştu. Bu toplantı resmi olarak belgelenmemiş olsa bile Einstein’ın yakın vakitte keşfedilen mektubu ne konuşmuş olabileceklerine dair fikir veriyor.
‘GÖÇMEN KUŞLAR DETAYI’
Einstein “Göçmen kuşların ve posta güvercinlerin davranışlarının araştırılmasının bir gün şimdi bilinmeyen birtakım fizikî süreçlerin anlaşılmasına yol açabileceği düşünülebilir” diye yazıyor.
RMIT’de teorik fizikçi olan Profesör Andrew Greentree, Einstein’ın ayrıyeten arıların fizik bilgimizi genişletmesi için yeni davranış çeşitlerinin gözlemlenmesi gerektiğini öne sürdüğünü aktardı. Profesör Greentree, “Einstein’ın hayvanların davranışlarının incelenmesiyle yeni keşiflerin gelebileceğini tasavvur ettiği, mektubu boyunca açık biçimde görülüyor” dedi.
Einstein mektubunu gönderdiğinden bu yana, bir dizi araştırma göçmen kuşların kesin bir gayeye varmak için binlerce mil uçarken yollarını nasıl bulduklarına dair ipuçları sağlamaya başladı.
2008’de radyo vericileri takılan ardıç kuşları üzerine yapılan araştırmalar, bu kuşların uçuş sırasında birincil taraf bulma kılavuzu olarak iç pusulaya benzeri bir manyetik duyu biçimi kullandıklarını birinci sefer ortaya koymuştu.
Kuşlarda manyetik duyunun kökenine ait bir teoride, kuantum rastlantısallığı ve kuantum dolaşıklığının kullanıldığı öne sürülüyor. Bu fizik kavramlarının her ikisi de birinci kere Einstein tarafından ortaya atılmıştı.
Araştırma Journal of Comparative Physiology A’de yayımlandı.