DENEME:
KAFKAS DAĞLARINDAKİ ATEŞ
SAKİNE DENİZ YILMAZ
Haliç Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü
“Sonra bir kartal saldı üstüne gergin kanatlı;/ ölümsüz karaciğerini yiyordu kartal,/ ve karaciğer geceleri geri büyüyordu/ gergin kanatlı kuşun gündüz yediği kadar.”
Nedir bu Yunan mitlerinin ilahlarla kaygısı, yoksa haklılar mı ateşi bile saklayan ilahları bozguna uğratma kavgalarında? Kimdir derseniz “önceden gören” manasına gelen Prometheus’tur kendileri…
Tiranların soyundan gelir Prometheus ve bu kâfi Zeus’un öfkesini çekmeye. Prometheus’un Atlas, Menoitios, Epimetheus isminde üç kardeşi vardır. Zeus güçlüdür ancak bu kardeşlerin gücü akıl gücüdür. Zeus bu gücü kıskanır ve ister ki tek güç onun olsun. Prometheus durmaz, “önceden görme” gücünü kullanır Zeus’u küçük düşürmek için. Prometheus kâhindir, olacak olanı görendir ve elbette görmüştür Zeus’un tahttan devrileceğini. Rabler saklamıştır ateşi kendilerine, insanlık yoksulluk içinde üşürken. Olympos’a çıkar Prometheus ve kıvılcımı koyar bir kamışa yeryüzüne getirir. Böylelikle insanlığa ateş verilmiş olur. Zeus ise bu olaya kayıtsız kalmaz, eşi gibisi görülmemiş cezalar hazırlamıştır bu kardeşlere.
Atlas’a gök kubbeyi omuzlarında taşıma cezası verir. Bu cezadan anlıyoruz neden haritaya atlas dediğimizi. Menoitos’a yerin tabanına kapatılma cezası verilir, Epimetheus’u da Pandora’yı kendine eş etmekle cezalandırır. En acımasız olan ceza ise Prometheus’a düşer. Kafkas Dağları şahitlik eder bu cezaya.
“Karart göklerini Zeus/ Duman duman bulutlara/ …/ Oyna meşelerin, dağların doruklarıyla/ Fakat benim dünyama dokunamazsın/ Şu kozmosta siz tanrılardan/ daha zavallısı var mıdır bilinmez”
Zeus buyruk verir Demirci İlah Hephaistos’a, onu yeryüzünün öbür ucunda bulunan Kafkas Dağları’ndaki kayaya çıplak biçimde zincirlemesi için buyruk verir. Prometheus’un her gece yenilenen karaciğeri, bir kartal tarafından her gün yenecektir bu dağlarda.
ATEŞİN ÖNEMİ
Prometheus’a kısa bir orta verecek olursak mitolojideki ateşin değerine değinelim. Prometheus, “ateşi ilahlardan alıp insanlığa veren” kişidir. Ateşin bulunmasıyla başlar insanlığın gelişimi. Ateş ile gelen medeniyet. Bu tarif kıymetli bence zira, burada ilahlardan alınan ateş ile insanlığın yaradanlara olan gebeliği son bulur. Ateş artık insanın elindedir ve bu ateş yaratıcılık ateşidir.
Ateşin bulunması bir adımdır, akabinde gelen tüm insanlık keşiflerine kıvılcım olacak bir adım. Bu adımın ilahlardan gelmesi ise hem gerçek manada ateşin değeri hem de yaradanlara mahzar olan yaratıcılığın insan elinde medeniyete dönüşmesidir.
Peki biz rablerden bize verilen ateşi neden hor kullanıyoruz? İnsanlığa verilen yaratıcılığı neden kullanmıyoruz? Neden hep bizi ezen yetkeye boyun eğiyor ve bir kıvılcım olup çıkmıyoruz?
Bize verilen ateş ilkel insanın elinde yiyecekleri pişiren, ısınmaya yarayan bir yarardı. Bugün çağdaş insanın elinde bu ateş kölelik. Çağdaş insanın yeni bir kıvılcım olup ateş olmaya muhtaçlığı var. Ateş olup dünyanın bu savaşlarına, bu ezileni daha çok ezen haline, bu siyasi diktalara karşı durmaya muhtaçlığı var zira mitlerdir insanlığın mirası. Birebir Promeheus üzere ateşi onların elinden alıp Kafkas Dağlarındaki savaşın devamını yazmaya gereksinimi var.
……..
ÖYKÜ:
FÜREYYA’NIN VEDASI
Nusret Kosova
Marmara Üniversitesi-Sanat Tarihi
Saatlerdir üzerinde durduğu çamurlu topraktan mütevellit etrafı kararan botlarını müdavimi olduğu tahta banka oturduğu esnada iplerinden gevşetti Füreyya, gerisine yaslandı, sırtını son defa rahatça dönüyordu geleceğe, gözleri karşısında karmaşık duran ve mevsimin karlı rüzgarlı havasından nasiplenen servi ağaçlarının gökyüzüne uzanan vakur salınışındaydı, çantasını yanına bıraktı, derin bir nefes aldı bu karmakarışık kentte bir ağaç gören herkes üzere…Kesen üzere değil fakat! Zira ikisinin ortasındaki uçurumda araf yoktur. Geceden huzursuz ellerini öğrenci protestolarından muzdarip paltosunun cebindeki bozukluklardan kurtarıp üşüye üşüye dizlerinin üzerine koyuverdi, gözleri buğuluydu, saçları ise dağınık, yüreği tedirgindi, nefesi kesik, sesi artık kısıktı, hevesi ise bitik…
Bütün gece soğuk hastane koridorlarında yürüdüğü için bu sabah Kuzguncuk’un kıyısına yanaşan vapurdan indiği vakit anlamıştı temelinde onu bekleyenin, hesaplaşma vakti diyor şimdikiler, savaşmak hatta tahminen, onunkisi en saf vedalaşmaydı halbuki, Füreyya’dan öteki kimse bilemezdi bunu elbette, körler göremezdi, göremezlerdi…
Her nefeste hızlanan kalbinden anlamıştı vaktin dolduğunu, serviler daha bir hırçındı sallanırken artık şiddetlenen rüzgarda, vapur iskelesinin önünde duran emektar büfeden aldığı az tirajlı gazetesini çantasından çıkarıp seriverdi üzeri geceden erimiş karlarla ıslanan tahta banka. Tutamadığı bir iki yaşı siliverdi ince uzun ve artık soğuk parmaklarıyla, gözyaşının sıcaklığını parmaklarında hissedecek kadar üşümüştü beyaz minik elleri. Yüzündeki nemi dağıtan rüzgarı savururken başını çevirdiği sırada fark etti gelen konuğu, bayır boyunca yürür üzere değil de dövüşür üzere adım atıyordu küçük kız. Botları pislenmiyordu bir türlü niyeyse, krem renkli kazağı yeşil paltosundan muhakkak ediyordu kumral saçlarının parlaklığını. Sekiz yaşındaki bir ufaklığa nazaran ziyadesiyle gururluydu başı, önündeki koca taşı sıçrayarak aştı, işte artık karşısındaydı kahverengi gözleriyle, ayağa kalkmadı Füreyya. “Hoş geldin”diyebildi kısık sesiyle yalnızca…Gözleri gülüyordu lakin yeniden de, küçük kız görüyordu kimsenin göremediğini, unsurun gerisindeki manayı gören bir ermiş üzere…Bankın üzerinde duran emekçi cinayetleriyle dolu gazete sayfasının üzerine oturuverdi ufaklık, başını birebir anda yasladı Füreyya’nın yılların eğdiği omuzuna. Burası Bülbüldere’siydi, birinci durak, son durak…Son kere konuşuyorlardı, birinci durakta…
-İyi misin ufaklık?
-İyiyim. Ya sen, sen nasılsın?
-Doğru söz nedir bulamıyorum, eksiğim galiba..
-Yok olmaktan düzgünmüş tekrar de.
-Çok oldu fakat dayanacak taakatim kalmadı.
-“Tanrı dağa nazaran kar verir.” diyor anneannem.
-Ben dağ olmak istemedim ki, kimse bana sordu mu?
-Ben sorayım o vakit.
-Sor haydi.
-O ayakkabılar, pembe olanlar hani, ayakkabıyı alacak mı babam?
-Ayakkabını uyandığın bir sabah yatağının yanında bulacaksın fıstığım.
-E muhteşemmiş bak üzülüyorsun bir de pekala müzikçi olacak mıyım, herkes o denli diyor ya, sesim olağanüstüymüş.
-Kederli müziklere uyacak sesin, başlarda nefret ettiğin türküleri arayacak kulakların sonraları, müzikçi olmayacaksın lakin arkadaşlarınla gittiğin karaoke gecelerinin yıldızısın.
-Arkadaşlarım tıpkı mı pekala Emine’yle Karaca yanımdalar mı?
-Daha çok arkadaşın olacak, daha çok kişinin de arkadaşın olmadığını anlayacaksın, Karaca düzgün olacak daima, yanında olamasa da gerinde duracak, Emine’ye sıkı sarıl benim yerime meskene dönünce olur mu, sıkı sıkıya sarıl, senden istediği oyuncak bebeği de ona ikram et benim için.
-Tamam ederim, ağlama lakin sil gözyaşlarını, hem beni niçin çağırdın ki bu soğukta, kışları sevmediğimi biliyorsun, abim kızacak ayrıyeten bak çabucak gel diye aradı okulu, koşarak geldim, bana sürpriz yapacaklar sanırım tatile gideceğiz, babam geçen gece yorgunum iş çıkışı gidelim diyordu köye bir iki günlüğüne.
-Gitmeden görüşelim istedim, doğum gününü birinci kutlayan ben olayım diye keçi, yeterli ki doğdun, âlâ ki varsın.
-Teşekkür ederim sen de o denli, annem gece rahat pasta yapsın diye uyuyor numarası yaptım, abim armağanını bilgisayarın gerisine koymuştu gördüm sabah çıkarken, babamın ikramını bilmiyorum gelmemişti daha ben okula giderken, annemi de göremedim uyuyordu uyanmasın diye öpmedim bu sabah.
-Keşke öpseydin.
-Öperim gidince kelam, ağlama artık haydi fakat Füreyya, ben de ağlarım.
-Sen de ağlarsın, ağlayacaksın biliyorum, her şey hoş olacak ancak unutma bunu.
-Her şey hoş olacak tamam pekala, unutmam kelam.
Ayağa kalktı ufaklık bir anda, Füreyya oturduğu yerde kalakaldı öylece. Saçlarından kirpiklerine uzanan rüzgar kaya zannediyor olmalıydı onu. Islak gözlerini karşısındaki miniğin ışıl ışıl kahverengi gözlerine mıhladı. Sarıldılar uzunca bir müddet, iki öpücük kondurdu Füreyya’nın yanaklarına ufaklık. “Seni seviyorum.”dedi, süratlice yeşil paltosunun içinde uçar üzere iniverdi servi ağaçlarının yanındaki mermerlerden kalan çamurlu bayırdan. Yarı yola gelmişti ki uzunluğundan büyük bir mezar taşının gölgesinde dönüverdi akabinde seslenen Füreyya’ya:
-Abin sana bundan bu türlü hiç kızmayacak, sen de üzme onu asla, baban aldı sana o ayakkabıları inanma diğer kimseye, baban aldı unutma, yaşamaktan korkma minik, düşeceksin ancak durma, denemekten korkma, kalkmayı başaracaksın her seferinde, yüreğinle göreceksin sen gözlerinle değil, ağlayacaksın çok, ağla minik sakın utanma, seveceksin, sevileceksin, yaşayacaksın sen, vücudunla değil ruhunla yaşayacaksın bastığın her toprakta, seni çok seviyorum, seninle gurur duyuyorum Füreyyam…
Gülümsedi minik Füreyya, ışıl ışıl bembeyaz derisini kıskanıyordu yanında duran soğuk beyaz görkemli mezar taşları. Çocukluğunun geçtiği mahallede seveceği tek yer Sarayburnu kıyılarını gören Üsküdar’daki meskeninin penceresinden sonra mezarlık olacaktı, bu bilmeden yaptığı en kalabalık yürüyüşüydü minik Füreyya’nın. Konutun girişinde onlarca ayakkabı bulacaktı birazdan, koyu renklerde, çamurlu ve yabancı ayakkabılar. Yalnızca babasının ona alacağı ayakkabı ve babasının eskimiş iskarpinleri yoktu kapıda…
Çamurlu botlarına baktı uzunca, daha sonra başını kaldırdı Üsküdar’ın orta yerinde gizlenmiş bu mezarlığa Füreyya. Servilerini izledi, gözyaşlarını silmedi, düştüler bu defa toprağa, burası onun konutuydu, dokuz yaşına bastığı sabah ağabeyi aramıştı çabucak konuta gel diye, iş kazası dedikleri cinayette kaybettiği babasını buraya gömmüşlerdi, o sabah görmemişti babasını, gömmüştü…
Yirmi yıl sonra, yirmi sekiz yaşını bitirdiği gün öğrenmişti annesinin vefat haberini, kanserdi evet lakin her vefat erken vefat değil mi? Yanılıyor mu en sevdiği şair yoksa? Elbet yanılmıyordu Cemal Süreya…
Dokuz yaşında babasını kaybetti , yirmi dokuzda annesini, yaşıyor sandılar cenazelerine katılanlar onu ve ağabeyini, onlarsa anne babalarıyla birlikte kendilerini de gömdüler bu bahçeye, kendi mezarlarına avuç avuç toprak attılar, insanlarsa hiçbir şeyi göremediler, körler görmezdi, göremezlerdi…
Abisiyle bir daha arbede etmedi Füreyya. Daima sığındı ona bundan bu türlü nefret edeceği mevsim olan kışlarda, babasının aldığı ayakkabıları ise bir defa bile giymedi, o günden sonra en çok babasının sevdiği “Keklik dağılarda çağılar” türküsünü söyledi, babasını daima özledi. Annesini bu sabah öpmüştü fakat, biliyordu malum gerçeği, annesini uğurladı bu sefer. Çamurlu botlarıyla durduğu “Çınar aile kabristanı” taşının tabanında gülümsedi kıpkırmızı dudaklarıyla, birinci görüşte aşka olan inancı son aşkını toprakta görünce, elleriyle bu sabah toprağa gömünce sonsuzluğun bahçesinde, sonsuza dek bitti… Kalabalık az önce dağılmıştı, bir ağabeyi bir o kalmıştı bu ermişlerin düğün yerinde. İşte artık son defa ailecek birlikteydiler. Ağabeyi seslendi “Yirmi dakika kaldı Füreyyam” diye. Harem’den kalkacaktı otobüsleri Sakarya’ya, bir iki günlüğüne gitmeye karar vermişlerdi bugün ömürlerinin en uzun seyahatinde, yeşil cenaze otomobilinde…Eğilip öptü titreyen dudaklarıyla avuçlarının ortasındaki mezar taşını, kısık sesle attı çığlığını ölüler diyarına Füreyya “Seni çok seviyorum anneciğim.”
Minik Füreyya’yı son kere gördü o gün, bir daha karşılaşmadı onunla, annesi ölen her çocuk üzere artık büyüktü Füreyya…
