Greenpeace ABD’nin bildirdiğine nazaran, geçtiğimiz yıl ABD’deki plastik evsel atıkların yüzde 6’sından daha azı geri dönüştürüldü. Circular Claims Fall Flat Again başlıklı rapor, ABD’deki hanelerin 2021’de kestirimi 51 milyon ton plastik atık ürettiğini ve bunun sırf 2,4 milyon tonunun (yaklaşık yüzde 5 ve 6 arası) geri dönüştürüldüğünü gösteriyordu.
Bu sayı, 2014’teki yüzde 9,5 ve 2018’deki yüzde 8,7 oranlarından çok daha makus.
Ancak raporda, bu plastik atığın birçoklarının geri dönüştürülmüş olarak rapor edilmiş olmasına karşın, aslında daha sonra yakıldığı yahut atıldığı Çin’e ya da güneydoğu Asya’ya gönderildiği argüman ediliyor.
Rapora nazaran, yaygın olarak kullanılan birçok plastik çeşidi büyük ölçekte geri dönüşüme girmiyor. Farklı plastik çeşitlerini, ambalajın üzerinde bulunan ok üçgeni formundaki geri dönüşüm sembolü üzerinde yer alan sayılara bakarak tanımlayabilirsiniz. Örneğin, bir PET’i (polietilen tereftalat) ve iki soda şişeleri ve mesken eserleri üretiminde yaygın olarak kullanılan plastikler olan HDPE’yi (yüksek yoğunluklu polietilen) tanımlıyor.
Rapor, ABD’de faaliyette olan 375 geri dönüşüm tesisi tarafından sadece PET ve HDPE plastik şişelerin yaygın olarak kabul edildiğini sav ediyor. PET ve HPDE dışındaki öteki plastiklerin birçoklarının ise asla geri dönüşüme ulaşmadığı söyleniyor.
Her plastik geri dönüştürülemiyor
İnsanların plastiklerini geri dönüşüm kutularına atmasına karşın bu çöplerin birden fazla geri dönüştürülemez. Buradaki sorun, plastik atıkların toplanmasının son derece sıkıntı olması ve geri dönüşüm için ayrıştırılmasının neredeyse imkansız olabilmesi. Ayrıyeten pek çok plastik eser toksik yahut biyolojik gereçlerle de kirlenmiştir, bu da inançlı bir formda geri dönüştürülemedikleri manasına gelir. Öbür durumlarda ise geri dönüştürmek ekonomik olarak uygun olmayabilir ve çöp olarak bir kenara bırakılmaları daha ucuzdur.
Raporda, geri dönüşüm sürecinden geçen plastiklerin birçoklarının gerçek manada geri dönüştürülmediğini de tez ediliyor.
Ellen MacArthur Vakfı‘nın Yeni Plastik İktisadı (EMF NPE) teşebbüsü tarafından belirlenen tariflere nazaran, bir öğenin “geri dönüştürülebilir” sınıflandırmayı alabilmesi için yüzde 30 geri dönüşüm oranına sahip olması gerekir. Lakin, ABD’deki en yaygın plastikler – PET ve HDPE – sırasıyla yüzde 20,9 ve yüzde 10,3 yine sürece oranlarına sahip. Öteki tüm plastik çeşitleri ise yüzde 5’in altındaki tekrar sürece oranlarıyla daha da geride kalıyor.
Raporda, “Kısacası, ABD’deki hiçbir plastik ambalaj tipi, EMF NPE’nin ‘geri dönüştürülebilir’ tarifini karşılamıyor” deniliyor.
Büyük şirketler gerçek söylemiyor mu?
Rapor, plastik geri dönüşümünün plastik üreticileri, endüstriyel kümeler ve global şirketler tarafından yayılan bir “efsane” olduğu sonucuna varıyor. Greenpeace, büyük şirketlerin, plastik kirliliği sıkıntısının, gerçekte durum çok daha karmaşıkken geri dönüşüm yoluyla kolay kolay çözülebileceği fikrini yaydıklarına inanıyor.
Bu nedenle kuruluş, tek manalı tahlilin gezegenin kendisini plastik eserlerden mümkün olduğunca uzak tutmak olduğunu savunuyor.
Greenpeace ABD kıdemli plastik kampanyacısı Lisa Ramsden, yaptığı açıklamada “Coca-Cola, PepsiCo, Nestlé ve Unilever üzere şirketler, on yıllardır plastik atıklara tahlil olarak plastik geri dönüşümünü teşvik etmek için sanayi ön kümeleriyle birlikte çalıştı. Fakat bilgiler açık: Pratikte birçok plastik geri dönüştürülemez. Gerçek tahlil tekrar kullanım ve yine doldurma sistemlerine geçmektir” diyor.
Ayrıca Ramsden, “Plastik kirliliği konusunda bir karar noktasındayız. Şirketlerin plastik musluğu kapatmasının vakti geldi. Amerikan halkını yeşile boyamaya ve yanlış yönlendirmeye devam etmek yerine, sanayi bu Kasım ayında tarihin gerçek tarafında durmalı ve üretimi kıymetli ölçüde azaltarak ve yine doldurma ve tekrar kullanımı artırarak sonunda plastik çağını sona erdirecek savlı bir Global Plastik Muahedesini desteklemeli” diyerek harekete geçmek gerektiğine vurgu yapıyor.