Dünyadaki yaklaşık 193 ülkenin 108’inde idam cezası, yapılan yasal düzenlemeler ile kaldırıldı. 36’sında ise infaz edilmiyor. Şu anda, 55 ülkede hala mevt cezası kullanılmaktadır. 109 ülke vefat cezasını hukuken büsbütün kaldırmış, 6’sı savaş cürümleri ve istisnai durumlar dışında kaldırmış, 28’i ise fiilen vefat cezasını uygulamadan kaldırmıştır. Memleketler arası Af Örgütü, 140 ülkeyi hukuken ya da fiilen idam aksisi, 58 ülkeyi idam taraftarı olarak sınıflandırmaktadır.
Uluslararası Af Örgütü tarafından yayımlanan 2021 İdam Raporu’na nazaran 2021 yılında en az 18 ülkede 579 kişi idam edildi. Rapora nazaran, Çin’den sonra en fazla idam İran’da gerçekleşti. Yeniden rapora nazaran idam edilenlerin dörtte biri bayan.
İDAM CEZASI OLAN ÜLKELER HANGİLERİ?
• Afganistan
• Amerika Birleşik Devletleri
• Antigua ve Barbuda
• Bahamas
• Bahreyn
• Barbados
• Belarus
• Belize
• Bengladeş
• Birleşik Arap Emirlikleri
• Botsvana
• Çad
• Çin
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti
• Dominika
• Ekvatoryal Gine
• Endonezya
• Etiyopya
• Filistin
• Guyana
• Güney Sudan
• Hindistan
• Irak
• İran
• Jamaika
• Japonya
• Komorlar
• Kuveyt
• Kuzey Kore
• Küba
• Lesoto
• Libya
• Malezya
• Mısır
• Nijerya
• Pakistan
• Singapur
• Somali
• St Kitts ve Nevis
• St Lucia
• St Vincent ve Grenadines
• Sudan
• Suriye
• Suudi Arabistan
• Tayland
• Tayvan
• Trinidad ve Tobago
• Uganda
• Umman
• Ürdün
• Vietnam
• Yemen
• Zimbabve
Yakın periyotta idam cezasını kaldıran ülkeler; Sierra Leone (2021) Kazakistan (2021), Papua Yeni Gine (2022) Burkina Faso (2018), Gine (2017), Benin (2016) ve Madagaskar (2015). Rusya, 1996 yılında Avrupa İnsan Hakları Konvansiyonu’nu imzalamasının akabinde infazı erteleme kararı almış, lakin kamuoyundan gelebilecek reaksiyon yüzünden ilgili maddeyi anayasadan çıkartmamıştı.
Birleşmiş Milletler Genel Konseyi, 2007, 2008 ve 2010’da vefat cezalarını uygulamama daveti yapan kararlar almıştır. Avrupa Birliği’nde, Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi’nin 2. hususu gereği vefat cezası kullanımı yasaktır. Avrupa Birliği’ne ek olarak, Türkiye ve Rusya’nın da üyesi olduğu Avrupa Kurulu de üyelerinin mevt cezasını kullanmasını yasaklamaktadır.
TÜRKİYE’DE İDAM CEZASI NE VAKİT KALDIRILDI?
Türkiye Cumhuriyeti’nde mevt cezası, 1984’ten bu yana uygulanmamaktadır ve 2004’te kaldırılmıştır. Vefat cezası evvel 2001’de savaş tehdidi ve terör cürümleri halleri dışındaki kabahatler için kaldırılmış, 3 Ağustos 2002’de “Savaş ve çok yakın savaş tehdidi hâllerinde işlenmiş hatalar hariç” koşulu ile kaldırılmıştır. 7 Mayıs 2004 tarihli 5170 sayılı kanun ile anayasadan mevt cezaları ile ilgili unsurlar çıkarılmış, 14 Temmuz 2004 tarihli 5218 sayılı kanunla Türk Ceza Kanunu’ndan vefat cezaları ile ilgili hususlar çıkarılmış, böylelikle vefat cezası Türk Hukuku’ndan büsbütün kaldırılmıştır.