Japonya’daki araştırmacılar, Asya’da “süper” dirençli sivrisinekler keşfettiklerini bildirdi. Bu hafta yayınlanan bir çalışmada, Vietnam ve Kamboçya’da yaygın bir hastalık vektörü olan Aedes aegypti sivrisineklerinin en yaygın kullanılan böcek ilaçlarına karşı güçlü müdafaa sağladığına inanılan çeşitli mutasyonlar taşıyan popülasyonlarını bulmayı detaylarıyla anlattılar. Bu keşfin, mutasyonların global olarak yayılmasını önlemek için acil bir biçimde harekete geçilmesi gerektiğini gösterdiğini belirtiyorlar.
A. aegypti sivrisinekleri, kısmen bize bulaştırabilecekleri çok çeşitli mikroplar sebebiyle insanlar için en büyük hastalık kaynaklarından biri olarak öne çıkıyor. Sivrisinek kaynaklı bu hastalıklar ortasında sarı humma, dang humması, zika ve chikungunya üzere pek çok farklı hastalık yer alıyor. A. aegypti’nin (akraba bir cins olan A. Albopictus ile beraber) global varlığı ve yaydıkları hastalıklar son yıllarda hayli arttı ve pek çok uzman önümüzdeki yıllarda daha da artacağını düşünüyor. Bu nedenle, yeni bulgular, aslında önemli olan bir sorun hakkında endişelenmek için yeni sebepler ortaya koyuyor.
Araştırma, ülkenin ABD’deki Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü’nün (NIAID) muadili olan Japonya Ulusal Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü’nden bilim insanları tarafından yürütüldü.
Araştırmanın sonucunda, A. aegypti sivrisineklerinin bu yok edici mutasyonlardan bir yahut daha fazlasını taşıyor üzere görünen, önceden bilinmeyen 10 alt tipi belirlendi. Her iki ülkedeki sivrisineklerin %78’inden fazlasında bilhassa L982W ikamesi ismi verilen yeni bir mutasyon bulundu. Ve Kamboçya’nın belli bir bölgesinde, sivrisineklerin yaklaşık %90’ı, bilhassa kaygı verici olarak tanımlanan iki çift mutasyondan birini taşıyordu.
Ayrıca takım, laboratuvar deneylerinin, bu kombinasyon mutasyonları taşıyan sivrisinekleri öldürmenin çok daha güç olduğunu ve “şimdiye kadar bildirilen öteki tüm arazi popülasyonlarından değerli ölçüde daha yüksek piretroid direnci seviyelerine” sahip olduğunu bildirdi. Son yıllarda yapılan öbür araştırmalar da, hem laboratuvarda hem de gerçek dünyada Asya ve Amerika’daki A. aegypti sivrisinekleri ortasında artan piretroid direncine dair deliller bulmuştu. Ve yeni çalışma, grubun global olarak A. aegypti’deki piretroid direncini anlamak için devam eden araştırma projesinin en son üyesi olarak karşımıza çıkıyor.
Nüfusu içeriden sabote eden steril böcek teknikleri üzere, bir gün sivrisinekleri daha düzgün denetim altında tutabilecek ve böcek ilacı olmayan teknolojiler bulunsa da, bu müdahalelerin hiçbirinin yakın gelecekte yaygın bir formda kullanılması beklenmiyor. Sivrisineklere karşı daha sık uygulanmaya başlayan neonikotinoidler ismi verilen daha yeni bir böcek ilacı sınıfı da var. Fakat bu kimyasallar, değerli tozlayıcı böcekler üzerindeki ziyanlı tesirleri nedeniyle tartışmalı bir pozisyonda yer alıyor ve sivrisineklerin de bunlara ahenk sağlamaya başladığına dair işaretler görülüyor. Başta dang humması olmak üzere bu sivrisineklerin yaydığı en yaygın hastalıklar için yüksek tesirli ve/veya düşük maliyetli aşılar ve tedaviler de bulunmuyor.
Bütün bunlar, piretroidlerin şimdilik A. aegypti sivrisineklerine karşı yaygın olarak kullanılan bir araç olarak kalacağı manasına geliyor. Bu yüzden, bu kaygı verici mutasyonların çok geç olmadan dünyaya yayılmasını önlemek için daha fazla araştırma ve test yapılması gerekiyor. Örneğin, L982W mutasyonu Vietnam ve Kamboçya dışındaki sivrisineklerde şimdi bulunamadı. Fakat araştırmacılar, “Asya’nın başka bölgelerine yayılıyor olabilir, bu da dang humması ve öbür Aedes kaynaklı bulaşıcı hastalıkların denetimi için gibisi görülmemiş derecede önemli bir tehdide neden olabilir” ihtarında bulunuyor.